دکتر محمد آشوری، چهره تأثیرگذار عرصه‌های حقوقی کشورمان در سال ۱۳۲۱
در قزوین پا به عرصه حیات نهاد و پس از طی دوره‌های مقدماتی وارد دانشکده
حقوق، علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران شد. او در سالهای تحصیل در
دانشکده توانست رتبه اول علمی را دکتر محمد آشوری، چهره تأثیرگذار عرصه‌های
حقوقی کشورمان در سال ۱۳۲۱ در قزوین پا به عرصه حیات نهاد و پس از طی
دوره‌های مقدماتی وارد دانشکده حقوق، علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران
شد. او در سالهای تحصیل در دانشکده توانست رتبه اول علمی را به خود اختصاص
دهد و در سال ۱۳۴۳ دوره کارشناسی حقوق را به پایان رسانید. سپس برای ادامه
تحصیل در مقطع دکتری، در فروردین ۱۳۴۴ به فرانسه اعزام شد و رشته تحصیلی
علوم جنایی را برگزید. این مقطع را با رساله‌ای با موضوع «بازداشت موقت،
مطالعه‌ای تطبیقی» به راهنمایی پروفسور لواسور در دانشکده حقوق پاریس به
پایان برد و در همن فاصله به اخذ دیپلم حقوق تطبیقی از دانشگاه استرازبورگ
نائل شد. در سال ۱۳۵۰ شمسی به تهران بازگشت. بلافاصله، تدریس در دانشگاه
تهران را با درس «آیین دادرسی کیفری» آغاز نمود. درسهایی از قبیل
«جرم‌شناسی»، «آیین دادرسی کیفری تطبیقی»، «جامعه‌شناسی کیفری»، «دادرسی
اطفال بزهکار»، «دادرسی منصفانه و مدیریت قضائی» و «تاریخ تحولات حقوق
کیفری» از جمله درسهای مهمی است که وی در مقاطع مختلف، از جمله در مقطع
تحصیلات تکمیلی، تدریس کرده است. رشته تمام این دروس و نیز پژوهشهای این
استاد گرانمایه در اندیشه‌ای استوار می‌شود که به تأثیر عوامل مختلف بر
ارتکاب جرم توجه دارد و برای همین منظور، نظامهای حقوقی جهان را در ادوار
مختلف تاریخی مورد بررسی قرار می‌دهد.
دکتر آشوری که بر رابطه میان آموزشهای حقوقی و رفتار بر اساس اصول
حقوقی در جامعه تأکید دارد، تاکنون دهها اثر در قالب کتابهای تألیف و ترجمه
شده، طرح پژوهشی و مقالات داخلی و خارجی به جامعه علمی کشورمان و دیگر
کشورها ارائه کرده است.
از جمله این آثار می‌توان از مجموعه دوجلدی «آئین دادرسی کیفری» نام
برد که در سازمان سمت به چاپ رسیده و در سال ۸۰ نیز به عنوان کتاب برگزیده
دانشگاهی انتخاب شده است. کتابهایی از قبیل «نظامهای بزرگ حقوق معاصر»،
«دفاع اجتماعی»، «اصول محاکمات جزایی سوریه»، «عدالت کیفری» و «جایگزینهای
زندان یا مجازاتهای بینابین»، «حقوق بشر و مفاهیم مساوات، عدالت و انصاف»
نیز مواردی از اهتمام ایشان به پژوهشهای حقوقی است.
علاوه بر این موارد، وی تاکنون تعدادی طرح پژوهشی را در دانشگاه تهران
عهده‌دار بوده است که برخی از آنها مانند «مهاجرت و جرم در حوزه قضائی
کرج» و «جایگزینهای زندان ...» به عنوان طرحهای برگزیده دانشگاهی شناخته
شده‌اند. همچنین بیش از ۲۰ مقاله تألیف شده و تعدادی مقاله ترجمه شده در
نشریات داخلی و دو مقاله تألیفی برای نشریات علمی خارج از کشور را در
کارنامه علمی خود دارد. تاکنون بیش از ۳۰۰ پژوهش کارشناسی ارشد و ۱۰ پژوهش
دکتری به راهنمایی و مشاوره ایشان انجام شده است. در ضمن علاوه بر حضور
ایشان در کنگره‌ها و مجامع علمی داخلی و خارجی، مجموعه‌های حقوقی و قضایی
کشورمان نیز از تجارب ارزنده علمی ایشان در تهیه پیش نویس لوایح «دادرسی
اطفال و نوجوانان»، «مجازاتهای اجتماعی» و ... و نیز آموزش ضمن خدمت قضات
سراسر کشور و همچنین عضویت ایشان درکمیته ملی تحقیقات بین‌المللی علوم
اجتماعی یونسکو (Most) سود جسته‌اند.
یکی از ارکان مهم فعالیتهای علمی وی پرداختن به مسائل حقوقی زنان،
کودکان و نوجوانان در پرتو مسائل اجتماعی آنهاست. منشأ این آثار، نگرشی است
که در عین مکلف دانستن انسانها، به حقوق آنها نیز به عنوان یک اصل
فراموش‌ناشدنی تکیه دارد. مشارکت فعال ایشان در راه‌اندازی دوره کارشناسی
ارشد مجتمع آموزش عالی قم و دوره دکتری علوم جزایی و جرم‌شناسی دانشگاه
تهران در راستای کمک به تحقق بخشیدن به اینگونه آرمانها بوده است.
اندیشه خلاق این استاد فرهیخته، یاریگر امور اجرایی دانشگاهی نیز بوده
است. وی در سالهای نخستین خدمتش سرپرستی دانشجویان دانشکده (معاونت
دانشجویی کنونی) را بر عهده داشته است. در سالهای بعد هم در پست معاونت
مؤسسه حقوقی تطبیقی، مدیریت گروه علوم جزایی و جرم‌شناسی، معاونت مالی ـ
اداری دانشکده حقوق و علوم سیاسی و راه‌اندازی مجدد مؤسسه تحقیقاتی علوم
جزایی و جرم‌شناسی دانشگاه تهران نقش ارزنده‌ای داشته و دارند.
تمامی این گفته‌ها و ناگفته‌هاست که اهمیت نکوداشت مقام این فرهیخته گرامی را صدچندان می‌کند.
تکاپوی چند ماهه ما تقدیم به استادی که به، «دفاع اجتماعی» «عدالت
کیفری»، «جایگزینهای زندان» «دادرسی منصفانه» و «دادرسی اطفال» در نظام
اسلامی می‌اندیشد.